Aspelare

Doormidden gesneden door de drukke steenweg Geraardsbergen-Aalst, lijkt het alsof Aspelare niet veel meer is dan die grote baan en de bijbehorende lintbebouwing. Niets is minder waar: de echte kenmerken van dit dorp zijn groen en rust, en je vindt er dan ook prachtige landschappen om te wandelen. Neem bijvoorbeeld "Broodhoek" met het hof Tortelboom en het bijbehorende machtige vergezicht, of de omgeving van de vroegere watermolen. Nabij de Sint-Amanduskerk herken je de middeleeuwse dries. In de kerk bevindt zich de grafsteen van Philips De Dijn, wis- en natuurkundige, landmeter, tekenaar en auteur.

Oppervlakte

503 Ha

Naam

"Asplaar" betekent waarschijnlijk "bedekt met populieren". Het feit dat in 1112 de vorm "Hasplaar" voorkwam, doet sommige taalgeleerden echter de naam afleiden van het Nederlandse stamwoord "hasp", wat "meander, hoekje grond" betekent.

Geschiedenis

Aspelare is tijdens de "bevolkingsexplosie" van de 11de eeuw uitgegroeid tot een klein landbouwdorp in de vallei van de Bever, een zijriviertje van de Dender. Het is echter niet ondenkbaar dat er hier reeds veel vroeger bewoning was. Er werden zelfs verschillende Romeinse muntstukken ontdekt.

In ieder geval was Aspelare tijdens de feodale periode, toen ieder dorp(je) een praktisch volledig op zichzelf aangewezen eenheid vormde, het domein van een adellijke familie. Deze familie bezat er in de 12de eeuw waarschijnlijk een kasteel. De meeste grond zal wel aan deze "heren van Aspelare" hebben behoord, en de meeste inwoners zullen als laten – lijfeigenen – van hen afhankelijk zijn geweest.

Vanaf de 13de eeuw behoorde het grondgebied van Aspelare aan de heren van Boelare, die er ook de rechtsmacht in alle graden uitoefenden. De baronie van Boelare was één van de vijf baronieën (de andere waren Rode, Gavere, Zottegem en Schorisse) van het Land van Aalst, de streek tussen de Dender, de Schelde en de noordelijke grens van het graafschap Henegouwen.

De greep van de heer op de plattelandsbevolking zal slechts zeer geleidelijk beginnen te verzwakken. Stilaan werd hij echter gedwongen de zware druk van tienden, karweien, hoofdgelden en andere verplichtingen en belastingen enigszins te verlichten. Anders riskeerde hij heel wat van zijn dorpelingen naar de nieuwe stedelijke centra te zien uitwijken, waar de inwoners persoonlijke vrijheid genoten.

Eén van de meest vooraanstaande families van Ninove in de late middeleeuwen (14de, 15de, begin 16de eeuw) was trouwens uit Aspelare afkomstig: de van Tortelboemes. Tortelboom is nog steeds een plaatsnaam in Aspelare. Deze bekende familie leverde heel wat schepenen, stadsontvangers, kapiteins van de stadsmilitie, enzovoorts.

De heerlijkheid van Boelare, die naast Aspelare ook Neder- en Overboelare, Onkerzele, Goefferdinge, Deftinge, Idegem, Smeerebbe, Vloerzegem, Nederhasselt, Waarbeke en Nieuwenhove omvatte, kwam door huwelijken en erfenissen in handen van verschillende adellijke families. Na te hebben toebehoord aan de heren van Boelare, verviel de baronie achtereenvolgens aan de families Liedekerke, Fosseux, Reingersvliete, Bouchout, Oranje-Nassau, Cassina en de Murat.

Toen de Franse revolutionaire legers in 1794 de Oostenrijkse Nederlanden definitief veroverden, werden ook hier alle resten van het feodalisme afgeschaft. Het Land van Aalst verdween, evenals de baroniën, heerlijkheden en graafschappen, en de moderne gemeenten werden opgericht. Tegenwoordig is Aspelare voornamelijk een pendelgemeente.

Beschermde monumenten / landschappen

• Sint Amanduskerk (Monument 11-01-1977)
• Kerkhof en kerkhofmuur rond de St-Amanduskerk (Landschap 11-01-1977)
• Orgel St-Amanduskerk (Monument 19-08-1980)
• Hoeve Tortelboom, Tortelboomstraat (Monument 09-07-1996)
• Omgeving Tortelboom-Broodhoek (Dorpsgezicht 09-07-1986)

Wandelen in Aspelare

Wil je nog meer te weten komen over Aspelare? Klik hier en ontdek deze  boeiende wandeling met heel veel extra info en foto’s en ga zelf op stap!