Hemelwater- en droogteplan

Klimaatopwarming valt niet meer te negeren en daagt steden en gemeenten uit om anders met water en droogte om te gaan. Langere droge periodes en overvloedige regenbuien wisselen elkaar steeds vaker af, met overlast en schade tot gevolg. Berekeningen geven aan dat  overstromingen uit rioleringen twee maal vaker zullen voorkomen tegen 2030 en tot zelfs vijf maal meer in 2050. Het is duidelijk dat we onze omgeving en infrastructuur anders moeten inrichten

Daarom nam de stad het initiatief om in samenwerking met Aquafin een hemelwater- en droogteplan op te maken.

Overzicht

Wat is een hemelwater- en droogteplan

Welke stappen ondernam Ninove al?

            Grote stappen

                        Deelgebied Ter Duyst & omgeving, Ninove                                  

                        Deelgebied Vogelenzang-Lebeke, Outer                               

            Kleine stappen

                        Kerkveld – Schone Veldstraat, Denderwindeke

                        Rijstraat, Denderwindeke

                        Nekkersput, Pollare

Zelf jouw steentje bijdragen? 

Bijlagen

Wat is een hemelwater- en droogteplan?

In een hemelwater- en droogteplan wordt een complete visie uitgewerkt over hoe men het hemelwater in een gebied zoveel mogelijk ter plaatse kan houden, herbruiken,  laten infiltreren, bufferen en vertraagd afvoeren.

Een hemelwater- en droogteplan bestaat uit:

• het samenbrengen van ervaringen en kennis over de aanpak van wateroverlast en waterschaarste om zo tot een gedragen plan en meer samenwerking te komen.
• Het opmaken van een bruikbaar kader op basis waarvan een lokaal bestuur en haar partners beslissingen kunnen nemen die bijdragen aan een klimaatbestendig watersysteem.
• Het aanbieden van een visie met een oplijsting van maatregelen en mogelijkheden om knelpunten en kansen van wateroverlast en waterschaarste aan te pakken.
• Via de uitvoering van de maatregelen het grondgebied sterker maken voor de gevolgen van klimaatverandering en voor de negatieve effecten van verharding en verstedelijking en eventueel ook bijdragen aan oplossingen voor het verlies aan biodiversiteit, hitte-eilandeffect, …

Welke stappen ondernam Ninove al?

Het hemelwater- en droogteplan werd ondertussen goedgekeurd door de gemeenteraad. De volgende prioritaire acties werden hiervoor goedgekeurd:

• In het hemelwater- en droogteplan van de stad Ninove komt duidelijk naar voor dat afstromend water bufferen op de Denderflanken een belangrijke maatregel kan zijn tegen wateroverlast in de vallei. De stad Ninove wil dit prioritair aanpakken door de buffercapaciteit te optimaliseren door het plaatsen van stuwen/schotten in de baangrachten van de in het HWDP aangeduide retentiestraten. Het meest zinvol is om de hoger gelegen baangrachten prioritair aan te pakken en stelselmatig verder stroomafwaarts te werken.
• Afstroming van hemelwater vermijden door meer bodem beschikbaar te maken voor infiltratie is een belangrijke maatregel. Daarom zet de stad Ninove in op verdere ontharding van het openbaar domein: tijdens de volgende legislatuur neem de stad zich voor om 1m² verharding per inwoner te ontharden. De actielijst van het HWDP zal hiervoor als basis dienen.
• Op vele plaatsen op het grondgebied van Ninove zijn hergebruikmogelijkheden van hemelwater gedetecteerd binnen het HWDP. De stad Ninove zet tijdens de volgende legislatuur een actie op om wateraanbod en watervraag op elkaar af te stemmentussen bedrijven en landbouw. De stad kan hiervoor beroep doen op een watermakelaar van en kan zich steunen op de wateratlas (www.wateratlas.be).
• De stad Ninove zal als tweede maatregel rond hergebruik en vergroening een actie opzetten met als doel om scholen te sensibiliseren en/of ondersteunen rond het ontharden en vergroenen van speelplaatsen en het hergebruiken van regenwater.
• Aan stedelijke eigendommen zal een groenblauw voorbeeld worden uitgewerkt door in te zetten op bovengrondse infiltratie- en buffervoorzieningen, water zichtbaarder te maken en extra bomen en struiken aan te planten. Op die manier wil Ninove haar inwoners inspireren om op eigen perceel gelijkaardige ingrepen toe te passen.
• De bermen van Industriezone 2 worden op vele plaatsen beschermd tegen parkeren door betonnen blokken. In sommige bermen kan nog worden geparkeerd. De bermen kunnen ingezet worden in het waterverhaal d.m.v. lichte verdiepingen om zo infiltratiezones te creëren. Tegelijk kan het aanwezige groen kwalitatiever gemaakt worden door vaste planten, struiken en/of bomen aan te planten.

Deelgebied Ter Duyst & omgeving

Waarom Ter Duyst & omgeving?

De wijk Ter Duyst bevindt zich nabij het stadscentrum. De wijk is iets hoger gelegen en zit aan het begin van een watersysteem, via de Molenbeek richting de Dender. De wijk heeft vandaag reeds een groen straatbeeld, maar het volledige publieke domein moet omwille van de slechte toestand van de voetpaden (mede door de wortelgroei van de bomen) herdacht worden. Dit vormt een uitstekende gelegenheid om meteen klimaatrobuuster te gaan denken en een doorgedreven strategie voor de aanpak van wateroverlast en droogte in deze wijk te bepalen.

Wat ligt er op tafel?

Volgende mogelijkheden werden onderzocht:

• Creëren van bufferstructuren: Bufferstructuren dienen zowel voor wateropvang als recreatie, zoals speel- en sportvoorzieningen, die bij hevige regenval kunnen functioneren als tijdelijke waterbekkens.
• Aanleggen van groene infrastructuur: Versterken van de natuurlijke omgeving door het aanleggen van wadi’s (infiltratiezones) en groene ruimtes die wateropvang verbeteren en bijdragen aan de biodiversiteit.
• Verbinding met bestaande natuurgebieden: Maatregelen zorgen voor betere waterbeheer en ondersteunen de ecologische waarde van het gebied door verbindingen te leggen met bestaande natuurgebieden, waardoor deze minder droogtegevoelig worden

Samen met de burger

Uiteraard kunnen dergelijke plannen enkel slagen als ze samen met de inwoners van de wijk gedragen worden. Daarom zullen er gedurende het hele traject regelmatig participatiemogelijkheden zijn. 

Een eerste ging al door in juni 2023. Het werd een gespreksavond waarop de inwoners de vragen/voorstellen uit het plan eerst grondig toegelicht kregen en deze daarna konden adviseren, becommentariëren vanuit hun dagelijkse ervaringen. Ook nieuwe inzichten mochten zeker aan bod komen.

De belangrijkste opmerkingen waren:
- ongenoegen over de slechte staat en het gebrekkige onderhoud van de voetpaden,
- ontharding en groen in het straatbeeld is een groot pluspunt, mits goed ontworpen en duurzaam onderhouden
- bezorgdheden over het herdenken van de mobiliteit zoals vragen rond voldoende parkeerplaatsen, snelheidstoenames, verhoogde verkeersdruk op sommige plaatsen in de wijk.
- vraag of dit allemaal realiseerbaar is en tegen wanneer

Dit ontwerp omvat:

• de volledige visie voor het totale grondgebied van Ninove, en ook de visie voor het deelgebied Ter Duyst & omgeving.
• Actiepunten en bijhorende timing.

Bij de uitwerking van concrete acties gaan we opnieuw in gesprek met de bewoners.

Deelgebied Vogelenzang –Lebeke

Waarom Vogelenzang – Lebeke?

Vogelenzang-Lebeke is gelegen in de vallei van de Molenbeek, grenzend aan Haaltert. De (water)uitdagingen in dit gebied zijn heel goede redenen om een hemelwater- en droogteplan op te maken.  

De (water)uitdagingen zijn:
• wateroverlast vanuit de Molenbeek en de zijbeken.
• Erosie en afstromend water van op de omliggende landbouwgronden.
• Gebrek aan kwaliteitsvolle wandel- en fietswegen.
• Weinig kwaliteitsvolle publieke ruimte (straten/pleinen/groen).
• Gebrek aan voldoende parkeermogelijkheden

Wat ligt er op tafel?

Volgende mogelijkheden liggen voor:

• Vertraagde waterafvoer naar de Molenbeek: Kleine dammen en bufferzones worden aangelegd om water op te vangen en gecontroleerd af te voeren. Hierdoor wordt wateroverlast in woongebieden verminderd.
• Erosiebestrijding: Erosieschermen en erosiepoelen worden geïnstalleerd om de aanvoer van grond vanuit landbouwgronden op te vangen en gecontroleerd af te voeren, wat erosie en watervervuiling beperkt.
• Transformatie van publieke ruimte: In het dorpscentrum, waar parkeerruimte schaars is en de verkeersdrukte toeneemt, worden duurzame oplossingen gezocht om meer ruimte voor water te creëren. Dit kan door parkeerplaatsen en dorpspleinen aan te passen voor betere waterbuffering en infiltratie.

Samen met de burger

Uiteraard kunnen dergelijke plannen enkel slagen als ze samen met de inwoners van het gebied gedragen worden. Daarom zullen er gedurende het hele traject regelmatig participatiemogelijkheden zijn. 

In juni maakten de bewoners een eerste keer kennis met de voorontwerpen voor het gebied. Bezoekers konden de plannen bekijken en van deskundigen uitleg krijgen over de stand van zaken van dit onderzoek. 

Dit ontwerp omvat:

• de volledige visie voor het totale grondgebied van Ninove, en ook de visie voor het deelgebied Vogelenzang- Lebeke
• Actiepunten en bijhorende timing.

Bij de uitwerking van concrete acties gaan we opnieuw in gesprek met de bewoners.

BELANGRIJK: concrete acties uitwerken in dit deelgebied zijn maar mogelijk als we een correct zicht hebben op de hoeveelheden water die afstromen van de verschillende zones en hoe dit verdeeld is in het deelgebied. Om dit goed in kaart te brengen, is een watermodelleringsstudie nodig. Deze studie neemt ongeveer 2 jaar tijd in beslag. De resultaten worden verwacht in juni 2025.

Kleine stappen

Kerkveld – Schone Veldstraat, Denderwindeke

Ter hoogte van de Schone Veldstraat/Kerkveld in Denderwindeke had de overwelving onder de Schone Veldstraat een veel te kleine diameter met zware wateroverlast tot gevolg.

De bestaande overwelving van de onbevaarbare waterloop 5109 is volledig vernieuwd en vergroot.

Rijstraat, Denderwindeke

In de Rijstraat in Denderwindeke werden werken ter hoogte van de woningen 100 tot 114 uitgevoerd om het probleem van de hoger gelegen afstromende akkers op te lossen.

Nekkersput, Pollare

Ter hoogte van Nekkersput was er geregeld wateroverlast.

Om dit te voorkomen werd in het weiland achter de perceelsgrenzen een gracht uitgegraven om een dijklichaam te maken. Daarna werd een uitstroomconstructie gemaakt op het einde van de gracht. Dit gebeurde aan de hand van het bouwen van kopmuren in kasseien.  De uitstroomconstructie maakt op deze manier verbinding met een nieuw aangelegde leiding van RioPact om zo gecontroleerd te kunnen lozen.

Zelf jouw steentje bijdragen

Wat kan je alvast als bewoner doen om zelf jouw steentje bij te dragen?

Bewoners worden aangemoedigd om bij te dragen aan het hemelwaterbeheer door bijvoorbeeld regenwater op te vangen en te hergebruiken, verharding rond hun huis te verminderen, en groene daken en tuinen aan te leggen.

Het hemelwater- en droogteplan van Ninove is een belangrijke stap naar een duurzamer en weerbaarder stedelijk watersysteem. Voor meer informatie en specifieke maatregelen kunt u de volledige nota raadplegen op de website van de stad.

Verder kan je op de website van Blauwgroen Vlaanderen (Samen maken we Vlaanderen klimaatbestendig | Blauw Groen Vlaanderen) maatregelen raadplegen om je dak, gevel, oprit of tuin klimaatbestendig te maken. Verder kan je via deze website ook laten berekenen hoe klimaatbestendig jouw perceel is: https://www.groenblauwpeil.be/login.

Bijlagen

Het goedgekeurd Hemelwater- en droogteplan en de bijhorende bijlagen vind je hier terug.