Toeristisch bezoekerscentrum Hospitaalkapel
Ideaal gelegen, tussen de Dender en de historische binnenstad, staat de Hospitaalkapel. Wandelaars, fietsers en schippers langs en op het water en bezoekers die in Ninove rondkuieren, kunnen er sinds 2017 -in een historisch kader- terecht om de stad en omgeving te ontdekken.
De Hospitaalkapel - een gebouw met geschiedenis
Op deze plek werd in de 13de eeuw het Ninoofs hospitaal gesticht. Het betrof een instelling, een “passantenhuis”, met als doel het verzorgen van zieken en het herbergen van passanten (rondtrekkende lieden), pelgrims en bedelaars. De oudste statuten van het hospitaal, (vermoedelijk) opgericht door Maria van Perwez, vrouwe van Ninove, dateren uit 1268. Een viertal hospitaalzusters, aanvankelijk ook broeders, die niet behoorden tot een orde of congregatie maar een zelfstandige gemeenschap vormden, bedienden de stichting. Voor de werking, lees: de financiële middelen, konden de zusters beroep doen op het “lepelrecht”, hen in 1277 door Maria Van Perwez toegekend: uit iedere zak graan die werd verhandeld op de markt moest het hospitaal een “maat” graan krijgen. De abdijheren van de Ninoofse Norbertijnerabdij waren daar allerminst gelukkig mee en deden er alles aan deze belasting aan te vechten. Toch duurde het tot 1782 eer het bij decreet van de regering werd afgeschaft, mits betaling van 5.800 gulden (ongeveer 64.000 euro) aan de hospitaalzusters. Een handvol jaren later, in 1797 werden de religieuze ordes -bij Besluit van de Franse Republiek- afgeschaft en “moesten de zusters hun gebouwen voor immer verlaten”.
Ook hier stond een vroegere stenen kapel waarover bijzonder weinig is geweten. De “vrouwe-prieuse”, de overste, en haar medezusters gaven in 1751 te kennen “dat onse kercke in seer slechten staet is ende daer aenne veel nootsaeckelyke reparatien souden moeten gedaen worden (...)”.
Aangezien de oude kapel niet meer te herstellen was, ging men in de 18de eeuw over tot de bouw van een nieuwe kerk, voltooid in 1763, zoals gebeiteld in de arduinen deuromlijsting. Kostprijs: om en bij de 16.350 gulden (ongeveer 180.415 euro), waarvan men een goede 3.816 gulden (ongeveer 42.107 euro) moest lenen.
In 1775 werd vervolgens ook een nieuw hospitaal opgetrokken. Deze gebouwen werden echter vlak na Wereldoorlog II afgebroken zodat momenteel enkel de 18de-eeuwse kapel, bij K.B. van 29 november 1976 als monument beschermd, overblijft.
De slanke voorgevel van deze statige kapel bestaat uit drie bouwlagen en is opgebouwd uit drie traveeën, classicistisch met een barokke inslag. De deuropening, met tabernakel, bevat een dubbele Lodewijk XIV-deur. In een nis erboven zie je het beeld van de Heilige Apollonia, patrones tegen de tandpijn. Opvallend is het originele elegante torentje boven op het dak.
Binnenin trekt het 18de-eeuwse rococo wit-gouden houten altaar, met graftombe, tabernakel en twee engelen in aanbidding onmiddellijk de aandacht. Daarboven spannen zwevende engelen in een stralenkrans een kroon boven een duif die de Heilige Geest voorstelt. De rococo-communiebank, de moderne glasramen van de hand van Harold Van de Perre en de lambrisering met schilderijen vervolledigen het fraaie interieur.
Een nieuwe bestemming
Eind 2016 werd de kapel ontwijd of “aan de eredienst onttrokken”. Ze werd in 2017 ingericht als toeristisch bezoekerscentrum en nu worden hier, als vanouds, “passanten” opgevangen, al zijn het nu toeristen, maar ook bedevaarders naar Compostella. Je kan er terecht voor toeristische info, voor fietstochten en wandelingen, voor gidsbeurten, er zijn allerhande publicaties over Ninove te vinden of, je komt er gewoon rondneuzen en projecties over Ninove, vroeger en nu, bekijken.
Ook sinds 2017 resideren zes belangrijke Ninoofse inwoners in de Hospitaalkapel: de stadsreuzen Doeken, Doeka en Geeraard, Sinte-Pieter, Bockstael, en Hansken Den Belleman. Ezel Mandus vervolledigt het illustere gezelschap.
