Voorzorgsmaatregelen PFAS-locaties Ninove

Wat is PFAS?

PFAS zijn chemische stoffen die je vooral via voeding en grondwater kan opnemen en die bij langdurige blootstelling mogelijk schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid.

PFAS-locaties in Ninove

De Vlaamse regering publiceerde eind maart 2022 een kaart met alle PFAS-locaties waarrond voorzorgsmaatregelen gelden. Het gaat om zones die al onderzocht zijn of om locaties waar het onderzoek nog niet af is, maar waar toch al voorzorgsmaatregelen gelden.

Momenteel zijn dit nog 4 zones

• Terreinen van de voormalige Jacobs-site, Mallaardstraat 11 (naar aanleiding van een brand in 2007)
• Terreinen van het voormalige Bellona Patis, Pamelstraat-Oost 430 (naar aanleiding van een brand in 2008).
• Terreinen La Lorraine, Elisabethlaan 143 (naar aanleiding van een brand in 2008)
• De brandweerkazerne, Désiré De Bodtkaai 3

In Ninove ontvingen de mensen die wonen in zo'n gebied een brief in de bus met meer uitleg  en de voorzorgsmaatregelen die ze best in acht nemen. 

Inmiddels zijn de eerste verkennende bodemonderzoeken afgerond. Een aantal voorzorgsmaatregelen worden aangepast.

Voor het oefenterrein van de brandweer op en rond het recylagepark van Ninove, Pamelstraat-Oost en op het einde van de Fabrieksstraat worden de voorzorgsmaatregelen (no regret-maatregelen) opgeheven.

Voorzorgsmaatregelen (no regret-maatregelen) voor de locaties waar het verkennend bodemonderzoek is afgerond

Voor onderstaande locaties werden verhoogde concentraties van PFAS gevonden in het grondwater en/of bodem.

In afwachting van een beschrijvend bodemonderzoek worden op advies van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid volgende voorzorgsmaatregelen van kracht.

• Terreinen van de voormalige Jacobs-site, Mallaardstraat 11 (naar aanleiding van een brand in 2007)
  • Bodem: geen voorzorgsmaatregelen meer nodig
  • Grondwater – binnen een straal van 500 meter van het middelpunt van de peilbuis:
    - Drink geen grondwater uit grondwaterputten en gebruik grondwater ook niet om thee, koffie of ijsblokjes te maken of om ermee te koken.
    - Gebruik het grondwater niet om je moestuin te sproeien of zwembad(jes) te vullen.
    - Gebruik het grondwater enkel voor andere dingen zoals je auto wassen, toilet doorspoelen, oprit afspuiten, en planten water geven. Let wel: vanuit duurzaamheidsoogpunt gebruik je hiervoor best regenwater i.p.v. grondwater.

• Terreinen van het voormalige Bellona Patis, Pamelstraat-Oost 430 (naar aanleiding van een brand in 2008).
  • Bodem: geen voorzorgsmaatregelen meer nodig
  • Grondwater – binnen een straal van 500 meter van het middelpunt van de peilbuis:
    - Drink geen grondwater uit grondwaterputten en gebruik grondwater ook niet om thee, koffie of ijsblokjes te maken of om ermee te koken.
    - Gebruik het grondwater niet om je moestuin te sproeien of zwembad(jes) te vullen.
    - Gebruik het grondwater enkel voor andere dingen zoals je auto wassen, toilet doorspoelen, oprit afspuiten, en planten water geven. Let wel: vanuit duurzaamheidsoogpunt gebruik je hiervoor best regenwater i.p.v. grondwater.

• Terreinen La Lorraine, Elisabethlaan 143 (naar aanleiding van een brand in 2008)
  • De bestaande voorzorgsmaatregelen genomen in een straal van 100 meter van de persceelsgrenzen van het bedrijf blijven geldig.
  • De voorzorgsmaatregelen voor het gebruik van bodem zijn niet opgeheven omdat er nog geen bodemstalen genomen zijn.

De betrokken gezinnen en bedrijven die een grondwaterput hebben gemeld of vergund, worden door de betrokken instanties via brief op de hoogte gebracht van de voorzorgsmaatregelen en kunnen deze ook vanaf 24 november raadplegen op de PFAS-kaart.

Voorzorgsmaatregelen (no regret-maatregelen) voor de locaties waar het verkennend bodemonderzoek nog niet is afgerond

Voor de overige locaties blijven de genomen voorzorgsmaatregelen van kracht binnen een straal van 100 meter rond de perceelsgrenzen van de terreinen tot de resultaten gekend zijn van het verkennend bodemonderzoek.

• Oefenterrein van de brandweer op het einde van de Fabriekstraat: verkennend bodemonderzoek gestart eind april 2022 – nog geen resultaten
• De brandweerkazerne, Désiré De Bodtkaai 3: verkennend bodemonderzoek nog niet gestart

Op advies van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid zijn dit de voorzorgsmaatregelen die van kracht zijn:

Op de site

• Laat kinderen niet spelen op de onverharde terreinen van de site in kwestie.
• Afhankelijk van het gebruik en de weersomstandigheden: het verharde terrein van de site moet wekelijks met water schoongemaakt worden.
• Vermijd dat braakliggende of stuivende grond op de site verstuift of verwaait.

 Voor alle omwonenden binnen een straal van 100 meter rond de site:

Voeding

• Eet geen zelf geteelde groenten en zelf geteeld fruit.
• Eet geen eieren van eigen kippen.
• Eet geen zelf geteeld kleinvee, zoals kippen en konijnen.

Grondwater

• Gebruik geen grondwater
• Voor alle aansluitbare grondwatergebruikers: sluit je aan op het openbaar waterleidingnet

Grond en groenafval

• Gebruik je compost niet als meststof voor je tuin.
• Vermijd dat braakliggende of losse grond verstuift of verwaait.
• Bedek losse grond op de locatie met grasmatten, bodemdoeken, boomschors of kiezels. Of zaai losse grond in met gras of een andere dichte begroeiing. Doe dat ook met zand- of grondhopen.

Algemeen

• Was je handen regelmatig, zeker voor de maaltijd.
• Maak je huis binnen schoon met water.
• Maak verharde delen buiten, zoals je oprit en terras, schoon met water.

In heel Vlaanderen geldt sowieso het advies rond gezonde voeding om de aanbevelingen in de voedingsdriehoek te volgen. Gebruik daarbij een mix van voeding van verschillende bronnen (winkel, zelf-geteeld, …).

Meer info?

Over PFAS

Perfluorverbindingen, afgekort PFAS, zijn een grote groep van om en bij de 6.000 organische verbindingen. PFAS zijn chemische stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen, maar die door de mens zijn gemaakt. Ze zijn niet of nauwelijks biologisch afbreekbaar, waardoor ze lang in ons milieu aanwezig blijven.

PFAS hebben water-, vuil- en vetafstotende eigenschappen. Daarom worden ze in veel industriële toepassingen en consumentenproducten gebruikt, zoals brandblusschuim, antiaanbaklagen in kookgerei, waterafstotende kledij, bepaalde behandelde papiersoorten, sommige cosmetica en huishoudproducten, enz.

Hoe komen PFAS terecht in het lichaam?

PFAS komen in het lichaam terecht via voeding, water, inademing, inslikken van bodemdeeltjes, en in beperkte mate via de huid. Doordat ze maar traag afbreken, kunnen ze zich bij herhaaldelijke inname opstapelen in het lichaam.

Welke effecten kunnen PFAS hebben op de gezondheid?

Van sommige PFAS (zoals PFOS en PFOA) is bekend dat ze schadelijke effecten kunnen hebben op de gezondheid van mensen. Die effecten doen zich niet onmiddellijk voor, maar ze kunnen op langere termijn optreden omdat veel PFAS in het lichaam gedurende lange tijd schadelijk kan zijn voor de gezondheid.

Volgens de huidige wetenschappelijke kennis zijn de voornaamste mogelijke schadelijke effecten bij de mens:

• verstoring van het immuunsysteem
• lager geboortegewicht
• verhoogde cholesterolgehalten
• verstoring van de leverwerking
• verstoring van de schildklierwerking

Er is geen behandeling mogelijk om PFAS uit het lichaam te verwijderen. Alleen door blootstelling zoveel mogelijk te beperken, zal de hoeveelheid PFAS in het lichaam langzaam afnemen.

Wat kan je doen om de blootstelling aan PFAS te beperken?

Het Agentschap Zorg en Gezondheid van de Vlaamse overheid adviseert, in overleg met de OVAM en het stadsbestuur, om de no regret-maatregelen na te leven. No regret-maatregelen zijn maatregelen die worden genomen uit voorzichtigheid, als er nog geen volledige wetenschappelijke kennis is over een bepaalde problematiek. Ze kunnen veranderen eens er meer kennis voorhanden is. In dit geval zijn het maatregelen die helpen om onze blootstelling aan PFAS te beperken en om opstapeling en belasting in ons lichaam te voorkomen.

Nog vragen?

• Alle maatregelen,  informatie en updates rond PFAS/PFOS vind je op www.vlaanderen.be/pfos-vervuiling.
• Algemene vragen over PFAS/PFOS kan je mailen naar pfas@vlaanderen.be.
• Lokaal kan je terecht bij de dienst leefmilieu van de stad via leefmilieu@ninove.be of 054 50 52 06.